Gure etxeak gure ongizatean duen eragina

 Pentsatu duzu zure bizitzako zenbat denbora pasatzen duzun leku itxietan? Inguruneak eta espazioek pertsonengan duten eraginari buruzko azterlan asko daude, baina gehienak eraikuntzari buruzkoak izan dira. Hala ere, ez dira etxe bat diseinatzeko orduan kontuan hartu beharreko puntu bakarrak, inguruneak ere eragina baitu gure emozioetan eta garunean. Beraz, edozein espazioren diseinuak behar horiei erantzun behar die.

Etxea sortzen programan Juan Luis Higuera Trujillo arkitekto eta neuroarkitekturan adituarekin hitz egin dugu. Gure etxeak gure ongizatean duen eragina eta gure osasun emozionalerako gune erosoagoak eta onuragarriagoak lortzeko diseinu-aholku batzuk azalduko dizkigu. Ea erabilgarriak zaizkizuen!

Nola eragiten diete gure emozioei dekorazioak eta ordenak

Juan Luis Higuera Trujillo arkitektoa eta ikertzailea da Valentziako Unibertsitate Politeknikoko Neuroarkitektura arloan. Haren laguntzarekin, gure ongizatea lortzeko espazio perfektuek nolakoak izan behar duten jakin nahi izan dugu. Ezagutu haren gomendioak!

Zer alderdi zaindu behar ditugu etxea ongizatean pentsatuz apaintzeko orduan?

Etxebizitza bat diseinatzen denean, diseinuaren aldagai posible guztiak zaindu behar dira. Hauek dira aztertuenetako batzuk: geometria (ingeradak eta apaingarriak barne, adibidez), argiztapena, kolorea eta naturaren presentzia. Baina diseinua ez dute aldagai horiek bakarrik zehazten, eta ez da soilik bisuala. Zentzumen guztiak zaindu behar ditugu. Zenbat eta aldagai gehiago kontrolatu, orduan eta handiagoa izango da eragina. 

Nola eragiten du ordenak gure ongizatean? 

Ordenak patroiak aurkitzen laguntzen digu. Eragin kognitibo eta emozional horrek eragina du gure ongizatean, hainbat mailatan. Erabilera-maila kontuan hartuz gero, bistan da gure jardueretan eraginkorragoak izaten laguntzen duela ordenak. Adibidez, lanerako gune antolatu batean, gure tresnak lehenago aurkitzen ditugu, eta lanak lehenago betetzen ditugu. Kontrakoak eragin negatiboa eduki dezake, eta, ondorioz, gure ongizatea murriztu. Hala ere, ordenaren eragina haren erabilera-mailatik haratago doa.

Gure garunak inguruko espazioko patroien zentzua ulertzeko lan egiten du, nahiz eta hori eskatzen duen lanik ez egin. Aurkitu dugu konplexutasun ertaineko ereduak hobesten ditugula, baina ordenatuak. Behar adina estimulatuko duen ingurune bat sortu behar da, baina pasatu gabe. Hau da, oreka bilatzea.   

Nolakoa izan behar luke atseden hartzeko lekurik aproposenak? Eta lan egitekoak?

Erabilera-mailan, ondo zehaztu behar ditugu erabilera horietako bakoitzean landuko ditugun jarduerak (eta haien ondoriozko beharrak). Maila kognitibo-emozionalean, diseinuaren aldagai posible guztiak konfiguratu eta egokitu behar ditugu. Neurrira egiteak neuroarkitekturaren azterketa esperimental bat eskatzen du, eta hori ez da beti posible. Zorionez, badira jarraibide orokor batzuk, eta guztiok balia gaitezke ezagutza horretaz.

Kasu honetan, hurbilketa bat koloretik eta argiztapenetik hastea litzateke. Adibidez, atseden hartzeko espazio batek (hala nola logela batek), tonu nahiko beroak eta aseak eska ditzake, argiztapen leun eta zeharkako batekin eta lanerako espazio bat (esaterako, bulego batek), tonu hotzak eta ez oso aseak eska ditzake, zuzeneko argiztapen bizi (trabarik egin gabe) eta hotz batekin. Koloreak eta argiztapenak konfigurazio sorta bat eskaintzen dute, eta, haiek konbinatuz, oso giro desberdinak eta indartsuak lor ditzakegu.

Alde horretatik, egokiena beti izango da espazioak erabilera bakarrerako bereiztea eta egokitzea. Batera bizi behar dutenean (adibidez, ikasle batek lan eta lo egiten duen gela), konfigurazio balioaniztunetan edo irtenbide aldagarrietan pentsatu behar da. Sormenerako erronka bat da, baina hori errazten duten gero eta irtenbide teknologiko edo altzari funtzioaniztun gehiago daude. 

Materialek eta altzariek esku hartzen dute ongizatean?

 Materialtasuna oso kontu garrantzitsua da maila kognitibo-emozionalean, eta, beraz, ongizaterako. Hori horrela da aldagai asko eskatzen dituelako. Batetik, material batek aldagai objektibo jakin batzuk ditu, hala nola kolore bat, erreflexu bat, ukimen bat, usain bat, etab. Aldagai horietako bakoitzak eragin kognitibo-emozional bat du. Bestalde, material batek aldagai subjektiboak ere ekartzen ditu gogora, hala nola familiartasun- edo berritasun-elkarte bat, estatus soziala, kultura-nozioak, etab. Gela edo altzari baten kolorea aldatzeak soilik egoera emozionalean aldaketa nabarmen bat eragin dezakeenez, materialtasuna oso kontu garrantzitsua da ongizatea sortzeko diseinu baterako.

Eta gure etxeetako dekorazioak badu eraginik gure aldartean? 

Inguratzen gaituen guztiak du eragina maila kognitibo eta emozionalean. Ingurune honetako elementu bakoitzak eragin bat du, garrantzi handiagokoa edo txikiagokoa. Alde horretatik, dekorazioak aldagai asko dituen kontu bat da. Izan ere, dekorazioaren bidez soilik espazio baten atmosfera alda daiteke. Hori esklusibotasunez egin daiteke, beste aldagai batzuk aldatu ezin direnean (adibidez, espazioaren kolorea edo argiztapen orokorra), edo beste aldagai batzuekin batera (aldagai desberdinak kontuan hartuta diseinatzean sortzen den sinergia aprobetxatuz). Gainera, elementu apaingarri batzuek ondorio osagarriak eduki ditzakete. Adibidez, dekorazio gisa erabiltzen den landare batek estresa gutxitzen duen atmosfera natural bat sortzen lagun dezake, edo altzari batek ordena eman dezake. Beraz, diseinatzean, arreta handia jarri behar zaio dekorazioari.

Nola ezartzen da neuroarkitektura espazioetan?

Bi ikuspegi desberdin daude: neuroarkitektura esperimentala edo literatura zientifikoan oinarritutako neuroarkitektura. Ikuspegi bakoitza desberdina da eragin-eremuari eta zehaztasunari dagokienez.

Neuroarkitektura esperimentala ikerketa-taldeek garatzen duguna da. Gaur egun, gutxi gara nazioartean. Batetik, diziplina berri samarra delako (Valentziako Unibertsitate Politeknikoko Neuroarkitektura laborategian, nazioarteko aitzindarietako bat izan ginen eta 10 urte daramatzagu lanean), eta, bestetik, azpiegitura teknologiko eta zientifiko berezia behar delako. Gaur egun, ezin da burutu arkitektura-estudio batetik. Ikuspegi honekin, espazio guztia erabiltzaile jakin batzuen behar kognitibo-emozionaletara egokitu liteke. Neuroarkitektura esperimentalaren bidez diseinatutako espazio bat litzateke.

Literatura zientifikoan oinarritutako neuroarkitektura ikerketa-taldeek komunikabide akademiko espezializatuetan argitaratu dituzten emaitzetan oinarritzen dena da. Batzuetan, emaitza horiek diseinu-irizpideetan estrapolatzen dira. Tradizionalki lan egiteko ohiko modua izan ez bada ere eta oraindik oso gutxi ikusten bada ere, gero eta arkitekto eta diseinatzaile gehiagok erabil ditzakete diseinu-irizpide horiek. Ikuspegi honekin, espazioaren zati batzuk, orokorrean, erabiltzaileen behar kognitibo-emozionaletara egokitu litezke.

Analogia bera egiten dut beti. Arropa bezala funtzionatzen du: neurrira egindako jantzi bat diseina dezakegu (neuroarkitektura esperimentala), edo jantzi bat diseina dezakegu erabiltzaileen neurri batzuk kontuan hartuta (literatura zientifikoan oinarritutako neuroarkitektura).